Μανταμάδος

Είναι από εκείνα τα χωριά που πρέπει να φτάσεις σχεδόν στην είσοδό τους για να τα δεις. Αθέατος από μακριά, ένεκα του φόβου επιδρομών, ο Μανταμάδος (1.100 κάτοικοι) αποκαλύπτεται 37 χλμ. βόρεια της Μυτιλήνης, έπειτα από μια παραλιακή διαδρομή εξωπραγματικής ομορφιάς. Οι αμέτρητες κεραμιδοσκεπές σε βάζουν στο κλίμα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, και οι πετρόκτιστες κατοικίες του (από ντόπια πέτρα) σε πείθουν για την αρμονική συνύπαρξη του χωριού με το περιβάλλον του.

Παντού κυριαρχεί η πέτρα στον Μόλυβο, εύγλωττος μάρτυρας πως εδώ η παράδοση φυλάσσεται ως κόρη οφθαλμού.
 

Ο Μανταμάδος ήταν ανέκαθεν χωριό κτηνοτρόφων, με μεγάλη παράδοση στα βοοειδή. Σ' αυτή μάλιστα την ασχολία των κατοίκων οφείλει και το όνομά του: «μαντάς» στην τουρκική γλώσσα θα πει «βόδι». Οχι βέβαια πως και η καλλιέργεια της ελιάς πήγαινε πίσω, όπως άλλωστε και σ' όλο το νησί. Η κτηνοτροφία, ωστόσο, ήταν εκείνη που έδωσε τη βάση και για την παραγωγή των εξαιρετικών γαλακτοκομικών που θα πάρουν το όνομα του χωριού και θα το κάνουν ξακουστό πολύ πέρα από τα στενά όρια του νησιού. Γάλα, γιαούρτι, τυριά, όλα φτιαγμένα με περισσή τέχνη από τους ντόπιους παραγωγούς, που πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσεις εδώ για να πάρεις μια αυθεντική μανταμαδιώτικη γεύση.

Το χωριό άλλωστε ποτέ δεν είχε έλλειψη σε μαστόρους. Και από τους πιο επιδέξιους και μερακλήδες ήταν (και είναι) οι ντόπιοι αγγειοπλάστες. Μπορεί πια οι αυθεντικοί παραδοσιακοί αγγειοπλάστες να μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού, η πλούσια παράδοση της τέχνης, ωστόσο, διακρίνεται ακόμα. Ο Δημήτρης Κουβδής και ο Στέλιος Σταμάτης, από τους τελευταίους παραδοσιακούς αγγειοπλάστες, θυμούνται τους καιρούς που από τον Μανταμάδο έφευγαν καραβιές ολόκληρες με κουμάρια, τσικάλια, θυμιατά και λανίδες του γάμου... 

Το χωριό άλλωστε ποτέ δεν είχε έλλειψη σε μαστόρους. Και από τους πιο επιδέξιους και μερακλήδες ήταν (και είναι) οι ντόπιοι αγγειοπλάστες. Μπορεί πια οι αυθεντικοί παραδοσιακοί αγγειοπλάστες να μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού, η πλούσια παράδοση της τέχνης, ωστόσο, διακρίνεται ακόμα. Ο Δημήτρης Κουβδής και ο Στέλιος Σταμάτης, από τους τελευταίους παραδοσιακούς αγγειοπλάστες, θυμούνται τους καιρούς που από τον Μανταμάδο έφευγαν καραβιές ολόκληρες με κουμάρια, τσικάλια, θυμιατά και λανίδες του γάμου... Οι εποχές πέρασαν, οι καιροί άλλαξαν, τα κεραμικά ωστόσο είναι ακόμα από τα «εξαγώγιμα» είδη του χωριού, που πρέπει να πάρεις μαζί σου από τον Μανταμάδο.

Δύο από τους τελευταίους θεματοφύλακες της παράδοσης του Μανταμάδου, οι μάστορες Δημήτρης Κουβδής

Επίσκεψη στον Μανταμάδο, όμως, χωρίς προσκύνημα στο μοναστήρι του Ταξιάρχη, του πιο «φοβερού» άγιου της Ορθοδοξίας, δεν νοείται. Η μονή του αγίου είναι από τα πιο δημοφιλή προσκυνήματα στη Λέσβο και οι πιστοί που συρρέουν στη χάρη του έχουν πολλά να πουν για τα θαύματά του.

Η Συκαμιά η Γοργόνα

Οταν μπροστά σου απλώνονται τα πιο όμορφα ηλιοβασιλέματα, τότε η έμπνευση έρχεται πλούσια και δημιουργεί αξεπέρασματα αριστουργήματα. Πώς αλλιώς να εξηγήσεις την αίσθηση που σου προκαλεί η εξωπραγματική ομορφιά της Συκαμιάς;

Στέλιος Σταμάτης.
 

Κι άντε ύστερα να δώσεις άδικο στον Στράτη Μυριβήλη που, όπως λένε, περνούσε ατέλειωτα απογεύματα κάτω από τη μουριά του λιμανιού, γράφοντας τα κορυφαία μυθιστορήματά του. Στη Σκάλα Συκαμιάς, στο απόμενο μα γραφικό και αβίαστα όμορφο χωριουδάκι στο βορεινό τέρμα της Λέσβου (51 χλμ. από τη Μυτιλήνη), θα βρεις ένα ιδανικό ησυχαστήριο, έναν μικρό παράδεισο που ακόμη (ευτυχώς) δεν έχει γνωρίσει τη σύγχρονη ανάπτυξη των τουριστικών υποδομών.

Ενα μικρό λιμανάκι, με ένα βράχο στην είσοδό του και πάνω του χτισμένο το εκκλησάκι της Παναγιάς της Γοργόνας, απ' όπου ο Μυριβήλης εμπνεύστηκε το ομώνυμο βιβλίο του, άλλο ένα σήμα-κατατεθέν της Λέσβου.

Ειδυλλιακές στιγμές στη Σκάλα Συκαμιάς, με το εκκλησάκι της Παναγιάς της Γοργόνας στην εμπασιά του λιμανιού.
 

Αυτό είναι όλο κι όλο το χωριό της Σκάλας, κι έπειτα κάποιες ταβερνούλες δίπλα στο κύμα για πεντανόστιμη μυτιληνιά κουζίνα, με πιάτα βασισμένα σε παραδοσιακές συνταγές. Οσο για το μπάνιο σου, μπορείς να επιλέξεις είτε την παραλία της Σκάλας είτε τα βοτσαλωτά Κάγια, λίγο παραπέρα. Τρία χιλιόμετρα βορειότερα βρίσκεται η «μητρόπολη» της Σκάλας, η Συκαμιά, αμφιθεατρικά χτισμένη στην πλαγιά του λόφου, με ασύγκριτη θέα στη θάλασσα και στα απέναντι μικρασιατικά παράλια.

Αξίζει τον κόπο να περιδιαβείς τα καλοφτιαγμένα της δρομάκια, να δεις την όμορφη βασιλική της Αγίας Φωτεινής, καθώς και το πατρικό σπίτι του Μυριβήλη.

ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ: Ο «ΑΓΡΙΟΣ» ΑΓΙΟΣ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ

Η απόκοσμη μορφή, φτιαγμένη από κερί και χώμα ποτισμένο με αίμα, είναι από τα πιο «φοβερά» προσκυνήματα σ' ολόκληρο τον ορθόδοξο κόσμο. Είναι η εικόνα του Ταξιάρχη Μιχαήλ, στον Μανταμάδο με το ανάγλυφο πρόσωπο του θαυματουργού προστάτη της Λέσβου, που όμοιά της δεν υπάρχει πουθενά.

Πολλά είναι τα προσκυνήματα στη Λέσβο, από την Αγιάσο και την Πέτρα μέχρι τη Μονή Υψηλού και τον Αγιο Ραφαήλ. Και σε όλα συρρέουν οι πιστοί με κατάνυξη και προσμονή· στον Ταξιάρχη του Μανταμάδου όμως έρχεσαι και με... φόβο. Γιατί εδώ θα δεις τη μοναδική ανάγλυφη εικόνα της Ορθοδοξίας, την εικόνα του Ταξιάρχη Μιχαήλ, που όσο φοβερή είναι στην όψη, άλλο τόσο πόνο κρύβει η ιστορία της.

Μαύρος στην όψη, με τραχιά χαρακτηριστικά, ο άγιος φαίνεται να αλλάζει όψη κατά καιρούς, ανάλογα λένε με τη διάθεσή του. Αλλοτε, άγριος και απόμακρος, άλλοτε πιο γλυκύς και ήπιος, ο Ταξιάρχης υποδέχεται τους προσκυνητές δίπλα ακριβώς στην είσοδο της σημερινής μονής. Και οι πιστοί του προσφέρουν τα δικά τους δώρα, τάματα, τιμαλφή, πολύτιμα αντικείμενα Και βέβαια αμέτρητα ζευγάρια σιδερένια παπούτσια, που τα αφήνουν μπροστά στην εικόνα του, για να τα «περπατήσει» ο άγιος, που πάντα κυνηγά και εκδικείται όσους αθετούν τον λόγο τους. Και πράγματι, έπειτα από λίγο καιρό τα σιδερένια παπούτσια «λιώνουν» από τη χρήση και οι πιστοί αφήνουν άλλα, καινούργια, για να συνεχίσει ο Αρχάγγελος το έργο του.

Αν ψάχνεις μία αφορμή για να δεις από κοντά τον «φοβερό» άγιο της Λέσβου, δεν υπάρχει καλύτερη από το πανηγύρι του Ταξιάρχη, την Κυριακή των Μυροφόρων, που συγκεντρώνει κόσμο από ολόκληρο το νησί.

ΔΙΑΜΟΝΗ

Με θέα στο κάστροτου Μόλυβου, το «Delfinia Hotel» (Μόλυβος, τηλ. 22530 71315, www.hoteldelfinia.com) προσφέρεται για χαλάρωση, καθώς βρίσκεται σε μια ήσυχη τοποθεσία, δίπλα στην παραλία. Διαθέτει 125 δωμάτια, στο κεντρικό κτήριο και bungalows. Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική της νεόκτιστης μονάδας «Πανσέληνος» (Εφταλού, τηλ. 22530 71905, www.panselinoshotel.gr), η προνομιακή της θέση δίπλα στη θάλασσα και οι άφθονες ανέσεις που εξασφαλίζουν τα ευρύχωρα διαμερίσματα είναι κάποιοι μόνο από τους λόγους για να την επιλέξετε για τη διαμονή σας. Στην Εφταλού μπορείτε επίσης να μείνετε στο «Sun Rise» (Εφταλού, τηλ. 22530 71713, www.sunrisehotel-lesvos.com), χτισμένο αμφιθεατρικά πάνω σε λόφο. Με νεοκλασικό στυλ, άνετα δωμάτια, δύο πισίνες, σάουνα και τζακούζι, θα φροντίσει ώστε να μη σας λείψει τίποτα. Επίσης, στη γειτονική Πέτρα μπορείτε να επιλέξετε το boutique «Αρχοντικό Πέτρας» (Πέτρα, τηλ. 22530 41092, www.archontikopetras.gr) με πολυτελή δωμάτια και θέα στη θάλασσα και στον βράχο της Παναγίας. Ιδανική επιλογή είναι και το «Clara» (Αυλάκι, τηλ. 22530 41532-33, www.clarahotel.gr), πρόσφατα ανακαινισμένο, με 51 δωμάτια και σουίτες, πισίνα, εστιατόριο και πολλές ακόμη παροχές και ανέσεις.

ΦΑΓΗΤΟ

Συνώνυμο του καλού και πλούσιου φαγητού, ο «Βαφειός» (Βαφειός, τηλ. 22530 71752) θα σας μυήσει στους ντόπιους μεζέδες και στα μαγειρευτά, με ακατανίκητες προτάσεις το αρνί με ρεβίθια και το αρνάκι στη γάστρα. Στο λιμανάκι του Μόλυβου μην παραλείψετε να τιμήσετε την ντόπια κουζίνα στο «Χταπόδι» (Μόλυβος, τηλ. 22530 71317), με ό,τι θαλασσινό τραβάει η ψυχή σας. Δοκιμάστε μελανούρια, σκαθάρια και συναγρίδα, ενώ αν επιμένετε για μαγειρευτά, επιλέξτε κάτι από τον πλούσιο κατάλογο. Στην Εφταλού απολαύστε τοπική μαγειρική στη «Χρυσή Ακτή» (Εφταλού, τηλ. 22530 71879). Στη Συκαμιά θα καθίσετε σίγουρα κάτω από τη Μουριά του Μυριβήλη στη «Σκαμνιά» (Σκάλα Συκαμιάς, τηλ. 22530 55319) για απίθανο λιαστό χταπόδι, εξαιρετικά παστά για το ούζο σας, αλλά και αστακούς κατευθείαν από το ενυδρείο. Δοκιμάστε επίσης φρέσκα ψάρια και θαλασσινά στην «Ανεμόεσσα» (Σκάλα Συκαμιάς, τηλ. 22530 55360), δίπλα στο εκκλησάκι της Παναγιάς της Γοργόνας.